Yazdır


Güneydoğu Anadolu Projesi Ana Planı (GAP)




GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJESİ

Güneydoğu Anadolu Projesi , Fırat ve Dicle Nehirleri üzerinde yapımı öngörülen barajlar, hidroelektrik santralları (HES) ve sulama tesislerinin yanısıra tarımsal altyapı, ulaştırma , sanayi, eğitim, sağlık ve diğer sektörlerin gelişmesini ve hizmetlerini kapsayan çok yönlü bir proje demetidir.

GAP kapsamında enerji ve sulama amaçlı 13 adet büyük proje ile Fırat Nehri ve kolları üzerinde 14 baraj, 11 HES; Dicle Nehri ve kolları üzerinde 8 baraj, 8 HES olmak üzere toplam 22 baraj ve 19 HES’nın yapımı planlanmıştır . Ayrıca sulama amaçlı 4 baraj ile enerji amaçlı 1 HES ve 12 depolamasız sulamadan oluşan münferit projeler ve hizmetler sektöründe yeralan içme ve kullanma suyu teminine yönelik olarak geliştirilen projeler de vardır.

Toplam yatırım tutarı yaklaşık 32 milyar dolar olarak tahmin edilen GAP’a 1998 sonu itibariyle 13.7 milyar dolar düzeyinde bir harcama yapılmıştır. Yatırımların gerçekleşme oranı 1998 yılı sonu itibariyle yüzde 42.8’dir. Bu harcamanın büyük bir bölümü ulusal kaynaklardan karşılanmıştır.

Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP) kapsamında şimdiye kadar 8 baraj, 2 hidroelektrik santral ve 10 sulama projesi tamamlanmıştır. GAP’ ın başlıca projeleri olan sulama (17,9 trilyon lira ), enerji ( 38,2 trilyon lira) ve içmesuyu projelerine (5,7 trilyon lira) 1998 yılında 61,8 trilyon lira ödenek tahsis edilmiştir.

I. Sulama Projeleri II. Enerji Projeleri III. İçmesuyu Projeleri



I. Sulama Projeleri

GAP’ın sulama projelerinin uygulama programında öngörüldüğü şekilde tamamlanması ile Fırat Havzasından 1.1 milyon hektar ve Dicle Havzasından 0.6 milyon hektar olmak üzere toplam 1.7 milyon hektarı büyük projelerden, geri kalanı münferit projelerden olmak üzere toplam 1.8 milyon hektar alan sulu tarıma açılacaktır.

Bugüne kadar Fırat Havzasında yeralan sulama potansiyelinin yüzde 6’sı, Dicle Havza potansiyelinin yüzde 4’ü işletmeye alınmıştır. Fırat Havza potansiyelinin yüzde 49’u, Dicle Havza potansiyelinin yüzde 27’si Yatırım Programında yeralmaktadır. Yatırım Programında yeralan Fırat Havzasındaki projeler tamamlandığında 202.976 hektar alan, Dicle Havzasındaki projeler tamamlandığında ise 61.772 hektar alan sulanacaktır.

GAP kapsamında bugün için sulanabilen toplam alan ise sadece 183 bin hektardır. Hedeflenen sulama alanının ancak yüzde 10'u gerçekleştirilmiştir.


II. Enerji Projeleri

GAP’ın enerji projelerinin uygulama programında öngörüldüğü şekilde tamamlanması ile Fırat Havzasında 5.318 MW kurulu güç kapasitesiyle yılda ortalama 20.140 GWh/yıl ve Dicle Havzasından 2.172 MW kurulu güç kapasitesiyle yılda ortalama 7.244 GWh/yıl olmak üzere toplam 7.490 MW kurulu güç kapasitesiyle yılda ortalama 27.384GWh/yıl enerji üretilecektir.

GAP’ın enerji projelerinin yüzde 59'u işletmede olup, yüzde 15'inin yatırımı sürmektedir.Yüzde 26'sı
ise planlama aşamasındadır. Bu projelerin toplam yatırım tutarı 10,7 milyar dolar olarak tahmin edilmektedir.

Tamamlanan Karakaya ve Atatürk Barajları hidroelektrik santrallerinden Haziran 1999 tarihi itibariyle kümülatif olarak toplam 152.465 milyon kwh enerji elde edilmiştir.

Dicle Havzasındaki projelerden Kralkızı Barajı tamamlanmıştır. Enerji santralı deneme üretimine başlamış olup, 15 Mayıs1998 tarihi itibariyle kümülatif olarak 146 milyon kwh enerji üretilmiştir. 4 Mayıs 1998 tarihinde geçici kabulü yapılmıştır.

Yap-İşlet-Devret Modeli ile gerçekleştirilecek olan Birecik Barajının inşaatına başlanmış olup, inşaat işleri yüzde 82,6 oranında tamamlanmıştır . Çalışmalar hızla devam etmektedir.

Karkamış Barajında birinci aşama derivasyon seddesi, santral ve dolu savak kazıları ile iki ünitede emme borusu montajı tamamlanmıştır. Haziran 1998'de sağ sahil gövde dolgusuna başlanmış ve bitirilmiştir. Sol sahil gövde dolgusunun birinci aşama derivasyon seddesi içindeki bölümün dolgusuna başlanmıştır. Çalışmalar devam etmektedir. İnşaat işleri yüzde 85 oranında tamamlanmıştır.


III. İçmesuyu Projeleri

Fırat ve Dicle Havzasında bulunan yerleşim merkezlerinin içme, kullanma ve endüstri suyu ihtiyaçları için yılda toplam 1,6 milyar metreküp suya ihtiyaç bulunmaktadır.

GAP Bölgesi kırsal kesimi yıllık içmesuyu ihtiyacının Dicle Nehrinden 2000 yılında 1,8 bin lt/sn. ve 2020 yılında da 3,5 bin lt/sn., Fırat Nehrinden ise 2000 yılında 0,8 bin lt/sn.ve 2020 yılında da 1,6 bin lt/sn. olması beklenmektedir.

Devlet Su İşleri Gn.Md.lüğü tarafından yürütülmekte olan projelerle Gaziantep Acil İçmesuyu Projesi 94.6 hm3/yıl, Diyarbakır İçmesuyu Projesi 158.6 hm3/yıl ve Şanlıurfa İçmesuyu Projesi 207.8 hm3/yıl olmak üzere toplam 461 hm3/yıl içmesuyu kapasitesi sağlayacaktır.

Bölge kırsal alan yerleşmelerinin yaklaşık yüzde 55’inde içmesuyu olmasına karşın yüzde 32’sinde sağlıklı ve yeterli içmesuyu bulunmamaktadır. Yerleşmelerin yüzde 13’ünde içmesuyu yetersizdir .


 

GÜNEYDOĞU ANADOLU PROJELERİ
A. FIRAT HAVZASI PROJELERİ

1. Karakaya Projesi
    Karakaya  Barajı  ve HES

2. Aşağı Fırat projesi
   a. Atatürk Barajı ve HES
   b. Şanlıurfa HES
   c. Şanlıurfa Tüneli ve Sulaması
       - Şanlıurfa – Harran Sulaması
       - Mardin – Ceylanpınar Cazibe Sulaması
       - Mardin – Ceylanpınar Pompaj Sulaması
   d. Siverek – Hilvan  Pompaj Sulaması
   e. Bozova Pompaj Sulaması

3. Sınır Fırat Projesi
   a. Birecik Barajı ve HES
   b. Karkamış Barajı ve HES

4. Suruç - Yaylak Projesi
   a. Yaylak Ova Sulaması
   b. Suruç Ova Sulaması

5. Adıyaman - Kahta Projesi
   a. Çamgazi Barajı ve Sulaması
   b. Gömikan Barajı ve Sulaması
   c. Koçali HES ve Sulaması
   d. Sırımtaş Barajı ve HES
   e. Fatopaşa HES
   f. Büyükçay Barajı HES ve Sulaması
   g. Kahta Barajı ve HES
   h. Atatürk Barajı Gölünden 
       Pompaj Sulaması

6. Adıyaman – Göksu – Araban projesi
   a. Çataltepe Barajı ve Gölbaşı, 
         Abbasiye, Araban, Besni,
   b. Keysun, Kızılin, Yavuzeli, 
         İncesu, Pazarcık Sulamaları
   c. Erkenek  HES

7. Gaziantep Projesi
   a. Hancağız Barajı ve Sulaması
   b. Kayacık Barajı ve Sulaması
   c. Kemlin Barajı ve Sulaması
   d. Belkıs – Nizip Pompaj Sulaması
   e. Birecik Baraj Gölü Pompaj Sulaması

B. DİCLE HAVZASI PROJELERİ

1. Dicle – Kralkızı Projesi
    a. Kralkızı Barajı ve HES
    b. Dicle Barajı ve HES
    c. Dicle Sağ Sahil Cazibe Sulaması
    d. Dicle Sağ Sahil Pompaj Sulaması

2. Batman Projesi
    a. Batman Barajı ve HES
    b. Batman Sol Sahil Cazibe Sulaması
    c. Batman Sağ Sahil Cazibe Sulaması

3. Batman – Silvan Projesi
    a. Silvan Barajı ve HES
    b. Kayser Barajı ve HES
    c. Dicle Sol Sahil Cazibe Sulaması
    d. Dicle Sol Sahil Pompaj Sulaması

4. Garzan Projesi
    a. Garzan Barajı ve HES
    b. Garzan Sulaması

5. Ilısu Projesi
    Ilısu Barajı ve HES

6. Cizre Projesi
    a. Cizre Barajı ve HES
    b. Nusaybin – Cizre – İdil Sulaması
    c. Silopi Ovası Sulaması

C. MÜNFERİT PROJELER

1. Fırat Havzası
    a. Nusaybin Sulaması
    b. Çağçağ HES
    c. Akçakale  Yeraltı Sulaması (YAS)
    d. Ceylanpınar  Yeraltı Sulaması (YAS)
    e. Hacıhıdır Projesi
    f. Dumluca Projesi
    g. Suruç YAS Projesi
    h. Besni Baraj ve Sulaması

2. Dicle Havzası
    a. Devegeçidi Projesi
    b. Silvan I. ve II.Kısım Sulaması
    c. Nerdüş Sulaması
    d. Çınar – Göksu Projesi
    e. Garzan – Kozluk Sulaması

 

GAP BÖLGESİNDEKİ SULAMALAR, BARAJ VE HES' LER

 

İLİ
ADI
BİTİŞ YILI
KURULU GüÇ  
(Mw)
SULAMA ALANI
(Ha)
 Gaziantep Hancağız Sulaması
 1989
7.330
 Şanlıurfa Şanlı Urfa Ovası Sulaması
1996
-
 89.000
 Şanlıurfa Hacıhıdır Sulaması
1995
-
2.080
 Mardin Derek-Dumluca Sulaması
 1995
-
1.860
 Diyarbakır Silvan I. ve II. Kesim Sulaması
1972-1989
-
 8.790
 Mardin Nusaybin Çağ Çağ Sulaması
 1968
-
7500
 Şırnak Silopi-Nerdüş Sulaması
1991 
-
2740
 Şanlıurfa Akçakale-Yas Sulaması
1979 
-
15.000
 Şanlıurfa Ceylanpınar-Yas Sulaması
1979 
-
27.000
 Diyarbakır Devegeçidi Sulaması
1972 
-
7500
 Şanlıurfa Suruç Yas Sulaması
1979 
-
7.000
 Diyarbakır Çınar-Göksu Sulaması
1996 
-
3.580
 Batman Garzan-Kozluk Sulaması
1996
-
 3.700
 BİTEN SULAMALAR TOPLAMI  
183.080
 Diyarbakır Karakaya Barajı ve HES
1987 
1.800
-
 Şanlı;urfa Atatürk Barajı ve HES
1992 
2.400
882.000
 Gaziantep Hancağız Barajı
1988 
7.330
 Diyarbakır Çınar-Göksu Barajı
1991 
3.580
 Mardin Derik-Dumluca Barajı
1991 
1.860
 Şanlıurfa Hacıhıdır Barajı ve
1989 
2.080
 Diyarbakır Devegeçidi Barajı
1972 
7.500
 Mardin Çağ Çağ HES
1968 
14,4
 Diyarbakır Kralkızı Barajı ve HES
1998 
94
 BİTEN BARAJ VE HESLER TOPLAMI
 4.308,4
904.350
 Bİ;TEN SULAMALAR BARAJ VE HESLER TOPLAMI
4.308,4
1.087.430
 Mardin + Şanlıurfa Mardin-Ceylanpınar ve
Ş.Urfa-Harran Sulamaları
 
-
78.729
 Diyarbakır Kralkızı-Dicle Sulaması  
-
24.300
 Batman + Diyarbakır Batman Sol Sahil Sulaması  
-
18.753
 Batman + Diyarbakır Batman Sağ Sahil Sulaması  
-
18.600
 Gaziantep Belkıs-Nizip Sulaması  
-
11.925
 Adıyaman Çamgazi Sulaması  
-
7.430
 Gaziantep Kayacık Ovası Sulaması  
-
14.746
 Şanlıurfa Bozova-Merkez Pompaj Sulaması  
-
860
 Adıyaman Samsat Pompaj Sulaması  
-
2.806
 DEVAM EDEN SULAMALAR TOPLAMI
178.149
 Şanlıurfa Birecik Barajı ve HES  
 672
91.845
 Şanlıurfa Karkamış Barajı ve HES  
180
-
 Adıyaman Çamgazi Barajı  
-
7.430
 Gaziantep Kayacık Barajı  
-
14.740
 Diyarbakır Dicle Barajı ve HES  
110
130.159
 Batman Batman Barajı ve HES  
198
37.350
 Şanlıurfa Şanlıurfa HES  
50
 DEVAM EDEN BARAJ VE HES TOPLAMI
1.210
281.524
 DEVAM EDEN SULAMALAR BARAJ VE HESLER TOPLAMI
1.210
459.673
 Şanlıurfa Yaylak Sulaması  
18.320
 Mardin + Şanlıurfa Mardin-Ceylanpınar Ovaları Sulaması  
325.132
 Diyarbakır Kralkızı-Dicle Sulaması  
130.159
 Adıyaman Yeni Samsat Sulaması  
8.337
 Kilis Seve Barajı Sulaması  
1.400
PROJESİ HAZIR SULAMALAR TOPLAMI
483.348
 Mardin Ilısu Barajı ve HES  
1.200
 Şırnak Cizre Barajı ve HES  
240
 PROJESİ HAZIR SULAMALAR BARAJ VE HESLER TOPLAMI
1.440
483.348



Kaynak : Devlet Planlama Teşkilatı
 

Çelebi Eğitim Danışmanlık Mühendislik Dış Ticaret  Ltd. Şti

İncilipınar Mah. Prof. Muammer Aksoy Blv.

Nişantaşı Sok Prestij Ap. A-Blok No:5/11

Şehitkamil - Gaziantep