1.14 Taşımacılıkta En Sık Kullanılan Terimler

 

 

 

 

 

Air waybill : Malların hava nakliyatı ile taşındığını gösteren sevkıyat belgesidir.

Alongside Vessel : Kargonun rıhtıma veya gemi palangası altındaki mavnaya, gemiye
direk yüklenmek amacıyla teslimidir.

Average (Avarya) : Denizcilikte, zarar, hasar amlamına gelir. “Müşterek Avarya” ve “Genel Avarya” gibi türleri vardır. Geniş bir konu olup detaylı bilgi için Merkezimize (www.igeme.gov.tr), Deniz Ticaret Odası’na (www.chamber-of-shipping.org) müracaat edilebilir.

Particular average :Eşya hasarı demektir.

General average: Gemiyi ve kargosunu korumak amacıyla yapılan gönüllü
harcamalardır. Büyük avarya olarak isimlendirilir.

Average Adjusters: Avarya, hasar düzenleyen eksperdir.

Average Contribution: Ödenecek büyük hasar maliyetlerinin payıdır.

Average deposit : Büyük avaryanın son tasfiyesi süresince hasar düzenleyen experler tarafından ödenecek miktarın belirlenmesidir.

Berth : Limanda veya rıhtımda geminin demir attığı yere kamyonun yüklenmesi ve
boşaltılmasıdır.
Bill of lading : Konşimento, malların özelliklerini belirten, belirlenen tekneye yüklenmiş olan veya yüklenecek olan, bilinen mallar için taşıyıcılar tarafından verilen belgedir.

Bunker Adjustment Factor: Denizaşırı nakliyatta, fuel oil fiyatlarındaki
dalgalanmaları hesaba katarak fiyatın hesaplanmış oranın üzerinde talep edilmesidir.

Carriage Forward: Sevkiyatın ücreti varış yerinde ödenebilir.

Certificate of insurance: Sigortacılar tarafından yayınlanan ve özel bir malın kendi şirketlerinin sigortası altında olduğunu doğrulayan ve varış yerinde kontak kurmak
için acentelerinin isimlerinin yer aldığı bir belgedir.

Charter Party: Bir teknenin tamamının veya bir kısmının kiralandığını gösteren kontrattır.

CFR (ex C&F): Maliyet ve taşıma

CIF: Maliyet, sigorta, navlun

CIP: Taşıma ve sigorta ödemesi

CPT: Taşıma ödemesi

Clean: Konşimentonun rezervasyonsuz olduğunun belirtilmesidir.

Clear: Gümrükten malların çekilmesidir.

Closing date: Belirlenen tekneye yüklenecek yük için, malların en son teslim edileceği zamandır.

Commodity rate: Belirlenen havaalanları için bazı mal kategorilerinde hava
taşımasında özel düşük oranların uygulanabilmesidir.               

Conference: Hisselerini birleştiren gemicilik şirketlerinin oluşturduğu kartellerdir. Bu şekilde düzenli gemicilik hizmetlerinin belirli fiyatların altında fiyat vermelerine
müsaade etmezler.

Consignee: Gönderilen malın alıcısıdır.

Consignment: Bir nakliye belgesiyle, ağırlığı, hacmi, parsel sayısı veya görüntüsünün tanımlandığı belirli miktardaki kargodur.

Consignment note: Belirlenmiş bir miktardaki kargo ile ilgili belgedir.

Consignor: Malın göndericisidir.

Consolidation: Aynı sevkiyatla gidecek farklı kaynaklardan gelen birçok yükün birleştirilmesidir.

Consolidator: Normal olarak nakliyatçı firma şeklinde "consolidation" işini yürüten
firmadır.

Consular invoice: Bazı ülkelerde gümrükten mal çekmek için gerekli olan ve konsolosluklar tarafından vize verilmesi gereken durumlarda konsolosluklar tarafından sağlanan özel formlar üzerine hazırlanan faturadır.

Container: Bir tarafta çift kapısı olan, kolay elleçlenebilen ve emniyetli taşımayı
sağlayan alüminyum veya çelikten yapılan metal kutudur.

Crate : Tahtaların birleşmesiyle yapılmış, çivilenmiş, şeritlenmiş ve kapalı kutunun aksine içindekilerin görülebileceği şekilde ki açık bir kutudur.

Cubic foot and cubic meter : Hacim birimidir. Currency adjustment factor (CAF) : Amerikan dolarındaki açıklanan oranlar için döviz dalgalanmalarını hesaba katarak, deniz taşımasındaki hesaplanmış orandan fazla fiyat istemek (Bu düzeltme negatif anlamda da olabilir).    

Dangerous goods: Uluslararası deniz organizasyonu tarafından belirlenen ve zararlı maddeler olarak sınıflandırılan maddelerdir.

Deck : Güverte demektir, "under deck cargo" kargonun teknenin iç bölümlerine konulmasıdır. "On deck cargo" ise ambarın üst kısmına konulmasıdır. Tehlike anında ilk atılacak şey güverte üstündeki malzemeler olacağı için bu yüzden taşıyıcılar herhangi bir sorumluluğu kabul etmemektedirler.

Delivery note: Eşyanın alıcısı tarafından imzalanacak olan, taşıyıcılar ve araba ile nakledilecekler tarafından kullanılan bir belgedir. Eğer gönderilen mallar düzgün bir sırada değilse, muhafaza edilmesi gerektiğinin belirtilmesi gerekmektedir.

Delivery order: Taşıyıcılar tarafından hazırlanan, malın alıcılarına kargonun teslimini, aynı zamanda bir yerden diğerine kargonun geçişini sağlayan bir belgedir.

Demurrage: Gemi veya vagonun yük almak veya boşaltmak için tayin olunan müddetten sonra alıkonulması, bunun için verilen para, tazminattır.

Destuffing : Konteynır işinde Konteynırın boşaltılmasıdır.

Door-to-door: Başlangıç yerinden alıcının ayağına teslim demektir. Karayolu ve
Konteynır taşımalarında en iyi şekilde yürütülmektedir.

FCL: Dolu Konteynır yükü

EXW: Bildirilen fiyat ihracatçının ticarî işletmesinde veya fabrikasında mallar alıcıya teslim edildiği zaman geçerlidir.

FAS:Limanda teslim

FCA: Bu taşıma şekli özellikle multimodel taşıma sistemlerinde kullanılmaktadır. Konteynır veya roll on-roll of gibi taşıyıcıya teslimdir.

FIO: Yükleme ve boşaltmanın deniz taşıma fiyatı içinde yer almamasıdır.

FOB: Gemi bordasında teslimdir.

FPA: Kısmi hasarın serbest bırakılmasıdır.

Feeder Service: Büyük deniz gemilerinden küçük deniz gemilerine veya mavnalara veya bu olayın tersi olduğu zaman malların alınması veya teslimi olayıdır. Büyük gemilerden direk servis yapabilmek çoğu kez mümkün olmamaktadır.

FIATA: UluslararasıYük TaşıyıcılarıFederasyon Birliğidir,

FIATA B/L: Üstteki federasyona ait bir taşıyıcı firma tarafından düzenlenen belgedir.

Floating Policy: Dalgalı sigorta poliçesi, sigortacı ve sigortalı arasında kalıcı bir sigortanın yapılmasıdır.

Forwarding Agent (or forwarders): Satıcı, alıcı ve taşıyıcılar arasında bir aracı görevi yapan forwarderlar belirlenen prensipler çerçevesinde belgelerle belirtildiği üzere ön taşımayı veya gemiye yüklemeyi düzenlerler.

Harbour dues: Liman imkanlarından faydalanmak için zorunlu vergilerdir.
Haulage: Karayolu taşımacılığıdır.

Haulage contractor : Karayolu taşıyıcısı

Heavy Lift Changes : Birim başına belli bir ağırlık limitinin üzerindeki parçaların yüklenmesi, boşaltılması ve hareket ettirilmesi için ilave ücretlerdir. Bu ücretler liman teçhizatı ve imkanlarına göre değişmektedir.

Hold: Kargonun yerleştirildiği ticarî gemilerin güvertelerinin altındaki
ambardır.
IATA: Uluslar arası Hava Taşımacılığı Birliği

IMO (önceden IMCO) : Uluslararası Denizcilik Organizasyonu. Organizasyonun
görevleri arasında tehlikeli maddelerin sınıflandırılması, uyulması gereken kuralların

tespit edilmesi, ticarî ülkelerin taşımacılıkla ilgili kurallarının yayınlanması yer
almaktadır.
Incoterms: Uluslararası Ticaret Odasının ticarî terimlerin  yorumlanması ile ilgili yayını

Jettison: Tehlike anında gemiyi hafifletmek amacıyla eşyanın denize atılması

Joint Cargo : Birleştirilmiş kargo

Lay-day : Bir teknenin yükleme ve boşaltılması için izin verilen zaman LCL : Konteynır yükünden daha az yük olması

Legalized invoice : Satıcının kendi hazırladığı başlıklı formlar üzerine hazırlanan fatura. Bazı ülkelerde gümrük işlemleri sırasında gerektiğinde konsolosluk tarafından onaylanması gerekmektedir. 
Letter of credit: Kısaca L/C olarak adlandırılan kredi mektubudur veya  bankalar
tarafından yayınlanmakta ve alıcı ile satıcı arasında aracılık yapmaktadır.

Lighter: Gemi boyunca yerleşen ve kargonun yüklenmesini veya boşaltılmasını sağlayan mavnaya denmektedir.   

Lighterage: Mavna Ücreti

Lift-can: Metalik Konteynırlara göre daha büyük fakat tahtadan yapılma ve genellikle mobilyaların naklinde kullanılan bir kutudur.

Longshoreman: Gemi boşaltma ve yükletme gibi liman işlerinde kullanılan işçi.

Manifest: Manifesto, kaptan tarafından gümrük idaresine gemideki malları bildirmek üzere verilen liste, gümrük beyannamesi, yük senedi,

Markings: Paketler ve kutular üzerine yapıştırılmış, gönderilen malı tanımlamaya yarayan sembol, harfler ve şekillerdir.

Measurements: Paketlerin yükseklik, uzunluk ve genişliğini veren ölçümlerdir. Genellikle paketin veya gönderilen yükün hacmini bulmak için kullanılır.

Minumum freight: Ufak bir yükün taşınması için taşıyıcılar tarafından alınacak en az miktardaki ücret 

Negotiable: Bir mala veya değere konu olan bir belgenin ciro edilebilir olduğunu gösterir.

Non negotiable: Malın konusu olmayan bir doküman veya ciro edilebilir bir belgenin sureti non negotiable bir belgedir. (Havayolu faturası ciro edilemez bir belgedir)

Notify address: Konşimentoda isim ve adres yerine malın alıcısının isminin yer almadığı fakat eşyaların varış yerinde taşıyıcının acentesi tarafından kime gönderileceğinin belirtilmesidir.

On board B/L: Konşimentonun üzerinde eşyaların uygun bir şekilde yüklendiğinin doğrulanmasıdır.

Outturn report: Boşaltma limanında oluşturulan ve bir tekneden boşaltılacak olan malların listesidir.

Pallet: Sağlam tahtadan yapılmış, forklift ile taşınmaya müsait bir paketleme aracıdır.

Payload: Demiryolu, karayolu veya havayolu ile yapılan taşımada yerleştirilen kargonun toplam ağırlığı.

RAG: Sınırlı konular rehberi, havayolu ile taşımada IATA tarafından tehlikeli maddelerin kabul koşulları ve taşınması, etiketlenmesi, paketlenmesi gibi konularıiçeren bir yayındır.

RAG decleration: Satıcı tarafından imzalanan ve tamamlanan suret şeklinde hazırlanan bir deklarasyon belgesidir.

Reefer: Soğuk hava Konteynırı

Restricted cargo: Tehlikeli maddeler veya taşınması belirli kuralların yerine getirilmesiyle mümkün olabilecek kargodur.

Right of recourse: Hatalı bir duruma karşı tazminat için talep hakkıdır. Malın alıcıları hatalı taşıma olayında kayıtlı itiraz mektubunu göndererek sigortacıların itiraz hakkını saklı tutmak zorundadırlar.

Skid: Genellikle metalik olan kaldırmaya ve yerleştirmeye müsait özel çerçevedir.

SRCC: Sigortacılık terminolojisindeki kısaltmadır. (Grevler, kargaşalar-Hükümetle ilgili kargaşalar). Bu riskler "Tam risk" poliçelerinde yer almamaktadır ve "Savaş riskleri" olarak ayrıca belirtilmelidir.

Stevedores: Gemilerin ambarlarında uygun kargo yerleştirmesinde uzmanlaşmış
liman işçileri.

Storage: Depolama

Stowage: Gemi ambarlarına veya Konteynıra yükleme anlamına gelmektedir.

Stower: Gemi ambarlarına yükleme işini düzenleyen liman işçileri

Stuffing: Konteynıra yükleme

Subrogation: İtiraz haklarının başka bir tarafa naklidir,

Surveyor: Gemicilikte ve sigortacılıkta hasarlı malları irdeleyen ve detaylı bir rapor
hazırlayan ekspere denir. 

Survey report: Eşyaların gördüğü zararı tanımlayan ve sigorta acentesi tarafından hazırlanan detaylı bir rapordur.

Tackle: Palanga, zincir

Tally clerks: Dokümanlarda verilen tanımlamaya kargo ve paketlerin uygunluğunu
kontrol eden şahıslardır.

Through B/L: Konşimento, belirlenen iki yer arasındaki taşımayı içermektedir. Fakat seyahat esnasında bir transferi içermemektedir.

Through rate: Konşimentoda belirtilen malların nakli için mallarla ilgili taşıma
ücretlerinin toplamıdır.

Transshipment: Uygun bir limanda bir gemiden diğerine yükün transferidir.

Underdeck: Kargonun yüklendiği ambar. Taşıyıcılar gemi güvertesinde taşınan
mallar için sorumluluğu reddederler.

Underwriter: Sigortacıdır.

Warehouse: Antrepo, sevkıyat beklerken kargonun ambarda  depolanmasıdır.

Bended warehouse: Transit olan kargonun veya gümrükten çekilmeyi bekleyen kargonun gümrük kontrolu altında bulunduğu antrepolardır,

Waybill: Eşyaların sevkıyatını içeren belgedir

Wharf: Rıhtım, iskele

Wharfage: İskelenin yük boşaltma veya depolama için kullanılması, iskele ücretidir.

W/M: Ağırlık/ölçüm. Deniz taşıma ücretlerinin hesaplanmasına baz olmak kaydıyla, geminin isteğine göre ağırlık ve ölçüm esasının belirlenmesidir.